โขน ถือเป็นศิลปะการแสดงชั้นสูงของไทย ที่เต็มไปด้วยความสง่างาม น่าเกรงขาม ผสมผสานความอ่อนช้อยที่เป็นเอกลักษณ์ รวบรวมทั้งศาสตร์และศิลป์หลายแขนงมาไว้ด้วยกัน หลายคนบอกว่าโขนดูแล้วเข้าใจยาก แต่กว่าจะมาเป็นโขนให้เราได้ชมกัน ยากกว่าหลายเท่าตัว

อย่างที่ผมมาดูการฝึกซ้อมอยู่นี้ คือน้องๆ นักเรียน จากหลายระดับชั้น ของโรงเรียนอยู่เย็นวิทยา ฝึกสอนโดยครูแป๊ะ นรารัตน์ อิ่มวงศ์ ผู้ที่รักและตั้งใจถ่ายทอดวิชาความรู้ด้านโขนให้กับเด็กนักเรียนอย่างเต็มที่ มาตลอดหลายสิบปี

โขนไม่ใช่แค่ต้องจำท่าทาง การแสดง จำบท หรือเนื้อหาได้เท่านั้น ต้องมีทักษะด้านอื่นประกอบด้วย

ทั้งทักษะของการทรงตัว การต่อตัว จะถูกนำมาประยุกต์ใช้แทบทั้งสิ้น เห็นว่ายากแบบนี้ นี่แค่เบาะๆ ยังเหลือด่านยากอีกหลายด่าน ที่หลายคนเห็นแล้วอาจมีถอดใจ

วันนี้ผมเองขอเป็นลูกศิษย์ครูแป๊ะ พร้อมเรียนรู้การเป็นคนโขน ครูแป๊ะ บอกว่า การฝึกหัดโขน บทบาทของแต่ละตัว อย่างตัวพระ ตัวนาง ตัวยักษ์ ตัวลิง ต้องใส่ใจในทุกรายละเอียด แม้แต่การลุก-นั่ง ก็ต้องทำให้ถูก ตรงตามจังหวะ

แต่ละท่าฝึกความอดทนของแต่ละคนได้เป็นอย่างดี

นี่แหละครับ ฝึกอยู่หลายวัน แต่ที่ฝึกความอดทนของคนโขนมากที่สุด หลายคนเจอด่านนี้เข้าไปหนีกลับบ้านไปนักต่อนักแล้ว โดยเฉพาะเด็กตัวเล็กๆ จะกลัวกันมากที่สุด คือการหักมือ กับถีบเหลี่ยม นอกจากจะดัดด้วยตัวเองแล้ว ครูแป๊ะก็จะช่วยดัดอีกคน เรียกว่าทุกคนที่เป็นคนโขน ต้องเจอด่านนี้ทุกวัน

ยิ่งถ้าหากว่าดัดจนปลายนิ้วไปชิดกับแขนได้แบบนี้ จะถือว่าดีมากๆ

ทั้งหมดนี้เป็นขั้นพื้นฐานของการฝึกเล่นโขน ส่วนตัวลิงจะเพิ่มฉีกขา กับหักข้อเข้าไปอีก นี่แค่น้ำจิ้มเท่านั้น พรุ่งนี้มาชมกันต่อ เราจะเจอด่านไหนอีกบ้าง พร้อมกับการเกาะติดเบื้องหลังแบบใกล้ชิด กว่าจะมาเป็นโขนให้เราได้ชมกันลำบากแค่ไหน ห้ามพลาดเด็ดขาด!!