ในเนื้อหาละครโทรทัศน์ของบ้านเรานั้น ปมของเรื่องส่วนใหญ่ก็จะเป็นเรื่องของความรักระหว่างหนุ่มสาวที่ชิงรักหัก สวาทและหลายครั้งก็มักจะไปเกี่ยวพันกับการได้รับมรดกหรือการทำพินัยกรรมที่ มีทั้งพินัยกรรมฉบับปลอมและพินัยกรรมฉบับจริงที่มักถูกซ่อนไว้ในสิ่งที่ใกล้ มือคว้าแต่มองไม่เห็น เช่น ในแจกัน ในกรอบรูป ฯลฯ ตราบจนกระทั่งข้าวของพวกนี้แตกกระจายต่อหน้าคนเป็นสิบ (รวมทั้งคู่กรณี เพื่อให้เรื่องมันจบๆ เสียที 555) ทุกคนจึงได้เห็นพินัยกรรมฉบับจริงครับ ในชีวิตจริงของคนเราไม่ได้เป็นเหมือนในละครนะครับ เพราะรายละเอียดในการจัดทำพินัยกรรมมีขั้นตอนทางกฎหมายที่กำหนดไว้แน่นอน เพื่อป้องกันการทะเลาะวิวาทระหว่างญาติพี่น้องหรือทายาทของเจ้าของทรัพย์สิน ครับ

พินัยกรรม...คืออะไร

การทำพินัยกรรมเป็นเรื่องที่เราประสงค์จะให้ทรัพย์สินของเราตกแก่ใครเมื่อ เราตายไปแล้ว ซึ่งต้องทำตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กฎหมายกำหนด แตกต่างจากการที่เราจะยกทรัพย์สินให้แก่ผู้อื่นในขณะที่เรายังมีชีวิตอยู่นะ ครับ ย้ำนะครับว่าการที่จะพิจารณาว่าถ้อยคำใดจะเป็นพินัยกรรมได้นั้นต้องมีข้อ ความกำหนดการเผื่อตายของเจ้าของทรัพย์สินไว้ในเชิงที่ระบุไว้ว่า เมื่อเขาตายไปทรัพย์สินของเขาจะตกเป็นของใคร จำนวนเท่าไหร่ หรือให้จัดการอย่างไรเมื่อผู้ทำพินัยกรรมตายไปแล้ว และคนได้รับทรัพย์สินตามพินัยกรรมนั้นไม่จำเป็นต้องเป็นลูกหลานหรือญาติพี่ น้องก็ได้ครับ
ถ้อยคำในพินัยกรรมอาจไม่ใช่เรื่องของการยกทรัพย์สินให้แก่ผู้ใดก็ได้ แต่อาจเป็นเรื่องอื่น ๆ ที่ ให้มีผลตามกฎหมาย เช่น เมื่อตนเองตายไปแล้วขอยกร่างกายทั้งหมดของผู้ตายให้แก่โรงพยาบาลที่มีการ เรียนการสอนวิชาแพทย์เพื่อเป็นอาจารย์ใหญ่สำหรับนักศึกษาแพทย์ หรือให้จัดงานศพของตนแบบเรียบๆ ง่าย ๆ เช่น “เก็บศพไว้สามวันแล้วเผาหรือฝังเลย” แบบนี้ก็ถือเป็นพินัยกรรมเช่นกันครับ

ประเภทของพินัยกรรม

ในทางกฎหมายนั้นเราแบ่งชนิดปลีกย่อยของพินัยกรรมได้ถึง 6 แบบ แต่ก็สามารถแบ่งเป็นประเภทใหญ่ๆ ได้ 2 แบบ คือ 1)พินัยกรรมแบบเขียนเองทั้งฉบับ ก็คือการเขียนด้วยลายมือของเจ้าของพินัยกรรมเอง โดยจะสมบูรณ์และใช้บังคับได้เมื่อ ได้สั่งข้อความไว้เกี่ยวกับเรื่องทรัพย์สินของตนเอง แล้วก็ลงลายมือชื่อไว้พร้อมกับลงวัน เดือน ปี และสถานที่ ที่ทำพินัยกรรม กับ 2)พินัยกรรมประเภทให้คนอื่นเขียนให้ หรือเป็นการพิมพ์จากเครื่องพิมพ์ดีด หรือคอมพิวเตอร์ ก็จะต้องมีพยานรู้เห็นขณะที่ลงลายมือชื่อ 2 คน และลงลายมือชื่อเป็นพยานในพินัยกรรมด้วย หรืออาจจะไปทำพินัยกรรมโดยให้ปลัดอำเภอหรือนายอำเภอทำให้ซึ่งเรียกว่า “พินัยกรรมฝ่ายเมือง” โดยความสมบูรณ์ของพินัยกรรมจะต้องทำเป็นหนังสือที่ลงลายมือชื่อผู้ทำ พินัยกรรม

พินัยกรรมที่กระทำด้วย...วาจา

พินัยกรรมที่กระทำด้วยวาจาจัดเป็นประเภทย่อยประเภทหนึ่งของการทำพินัยกรรม ตามกฎหมายไทยครับ แต่กฎหมายอนุญาตให้ทำพินัยกรรมด้วยวาจาก็ต่อเมื่อมีพฤติการณ์พิเศษ ซึ่งบุคคลใดไม่สามารถจะทำพินัยกรรมตามแบบอื่นที่กฎหมายกำหนดไว้ได้ เช่น ตกอยู่ในอันตรายใกล้ความตาย หรือเวลามีโรคระบาด หรือสงคราม ซึ่งในพฤติการณ์เช่นนี้ แน่นอนว่าผู้ทำพินัยกรรมไม่อาจหาเครื่องมือเครื่องเขียนได้ทันท่วงที หรือกว่าจะหาได้ก็เสียชีวิตไปเสียก่อน ผู้ทำพินัยกรรมจึงสามารถทำพินัยกรรมด้วยวาจาได้ แต่ก็ต้องทำให้ถูกต้องตามข้อกำหนดของกฎหมายด้วยนะครับ
วิธีการ...ทำพินัยกรรมด้วยวาจา

1.       ผู้ทำพินัยกรรมแสดงเจตนากำหนดข้อพินัยกรรมต่อหน้าพยานอย่างน้อย 2 คน ซึ่งอยู่พร้อมกัน
2.       หลังจากนั้นพยานทั้งหมดต้องไปแสดงตัวต่อนายอำเภอหรือผู้อำนวยการเขตโดยมิชักช้า และแจ้งให้นายอำเภอทราบถึงข้อความเหล่านั้น
-           ข้อความที่ผู้ทำพินัยกรรมได้สั่งไว้ด้วยวาจา
-           วัน เดือน ปี สถานที่ที่ทำพินัยกรรม
-           พฤติการณ์พิเศษ ที่ขัดขวางมิให้สามารถทำพินัยกรรมตามแบบอื่นที่กฎหมายกำหนดไว้
3. ให้นายอำเภอหรือผู้อำนวยการเขตจดข้อความที่พยานแจ้งไว้ และพยานทั้งหมดนั้นต้องลงลายมือชื่อไว้เป็นพยาน ถ้าลงลายมือชื่อไม่ได้จะลงลายพิมพ์นิ้วมือ โดยให้พยานทั้ง 2 คนลงลายมือชื่อรับรองไว้ก็ได้

อย่างไรก็ตามความสมบูรณ์แห่งพินัยกรรมนี้ย่อมสิ้นไปเมื่อพ้นกำหนด 1 เดือนนับแต่เวลาผู้ทำพินัยกรรมกลับเข้าสู่ฐานะที่จะทำพินัยกรรมตามแบบอื่น ที่กฎหมายกำหนดไว้ได้ครับ

เรื่องของพินัยกรรมเป็นเรื่องละเอียดอ่อนและมีเงื่อนไขตามกฎหมายที่รัดกุม นะครับ ซึ่งถ้าหากเจ้าของทรัพย์สินไม่ทำพินัยกรรมไว้ คนที่มีสิทธิได้รับทรัพย์สินที่เป็นมรดกก็จะเป็นทายาทโดยธรรมของผู้ตาย เช่นสามี ภรรยา ลูก พ่อแม่ตามกฎหมายมรดกต่อไปครับ