เที่ยวชมวัดศรีดอนชัย ศูนย์รวมใจคนเมืองปาย
วัดศรีดอนชัย หรืออีกชื่อ วัดหลวงสะหรีบัวบาน ตั้งอยู่เลขที่ 18 หมู่ที่ 8 ตำบลเวียงเหนือ อำเภอปาย
จังหวัดแม่ฮ่องสอน สังกัดมหานิกาย มีเนื้อที่ 11 ไร่ 2 งาน 40 ตารางวา โดยพะท่าหม่องซอนำ
ทัพพม่ามาตั้งบ้านเรือนอยู่ ณ ที่แห่งนี้ แล้วสร้างวัดขึ้นเรียกว่า ”วัดบ้านดอน” หรือ “จองใหม่”
จากนั้นมีพะก่ากั่นนะและพะท่าส่างกงผู้เป็นบุตร เป็นผู้สืบทอดการเป็นผู้นำต่อมา …
พ.ศ. 2020 พระเจ้าติโลกราช เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ มีพระบัญชาให้เจ้ามหาชีวิตศรีไจยาหรือ
เจ้าศรีไจย์ ซึ่งเป็นพระราชบุตรของพระเจ้าเสนะกูและเป็นเหลนของพระเจ้าเม็งรายมหาราช
ได้นำช้างพลาย 2 เชือกซึ่งเป็นช้างเผือกทั้งคู่ มาตีทัพพม่าที่รักษาบ้านดอนอยู่จนกระทั่งทัพพม่า
แตกพ่ายไป ก่อนที่ทหารพม่าจะถอยทัพได้ทำการเผาทำลายบ้านเรือนจนเสียหมด หลังจากการ
ต่อสู้กันปรากฏว่า ช้างพลายทั้ง 2 เชือกได้หายไป ทหารได้ติดตามหาจนพบว่า ช้างทั้งสองได้หนี
ไปเล่นนํ้าในแม่นํ้าไม่มีชื่อแห่งหนึ่ง เมื่อ ทหารได้นำช้างกลับคืนมาและได้กราบทูลเจ้ามหาชีวิตศรี
ไจยาทราบ พระองค์ทรงปรารภว่าแม่นํ้านื้ควรจะมีชื่อว่า “แม่น้ำปาย” อันมาแต่ชื่อช้างที่เรียกช้าง
พลายว่า ”จางปาย” และเมืองนี้ก็ให้มีซื่อว่า “เมีองปาย” จากการชนะศึกสงครามในครั้งนี้
พระเจ้าติโลกราชได้สถาปนาให้เจ้าศรีไจยเป็น ”เจ้าชัยสงคราม” และให้ปกครองเมืองปายในที่สุด
พ.ศ. 2021 ได้มีการสร้างวัดขึ้นใหม่พร้อมกับการขุดคูเมือง ทำประตูเมืองทั้ง 4 ทิศ อัญเชิญพระ
พุทธสิหิงค์ (พระสิงห์) มาจากเมืองนพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่ มาสถิตเป็นพระคู่บ้านคู่เมือง ณ
วัดแห่งนี้ ได้อาราธนานิมนต์พระวชิระ ปัญญามหาเถระ จากวัดมหาโพธาราม (วัดเจ็ดยอด) พร้อมกับ
พระมหาเถระจากเชียงรายและเมืองพะเยาอีกรวม 5 รูป มาอบรมให้ความรู้แก่ชาวบ้าน และตั้งชื่อ
ใหม่ว่า “วัดศรีดอนไชย’’ โดยใช้ชื่อหมู่บ้านคือบ้านดอน มาวางไว้ตรงกลางชื่อของเจ้าเมือง ต่อมาจึง
เขียนเป็นศรีดอนชัยตามสมัยใหม่ ในธรรมชาดกพื้นเมืองเรื่อง “แสงเมืองหลงถํ้า” ได้กล่าวไว้ว่า
“วัดละหลีดอนไจย แก้วกว้าง เป๋นวัดเจ้าจ๊าง อยู่เมืองสูง”
พ.ศ. 2124 สมเด็จพระนเรศวรมหาราชได้นำทหารมาฝึกที่เมืองปาย และได้นำทัพมานมัสการ
พระพุทธสิหิงค์เจ้าองค์นี้ด้วย โดยเสด็จประทับแรม ณ คุ้มเจ้าหลวงเมืองปายปราสาท หอคำเจ้าฟ้า
ซึ่งตั้งอยู่ ณ ที่ตั้งโรงพยาบาลประจำตำบลเวียงเหนือในปัจจุบัน
อ่านประวัติกันมาคร่าว ๆ แล้ว ลองมาชมคลิปของพ่อหนานจัน ผู้ที่ได้รับฉายาว่า “ปราชญ์เมืองปาย”
ชายผู้อุทิศตนเกือบทั้งชีวิตเพื่อศึกษาประวัติศาสตร์ของเมืองปาย และอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมดั้งเดิม
พอเราได้พูดคุยกันพ่อหนานจันเสร็จ ก็มีการผูกข้อไม้ข้อมือ ซึ่งเป็นธรรมเนียมประเพณีที่ทำให้กับ
ผู้มาเยือน ผมว่านี่เป็นเสน่ห์ที่น่าประทับใจของภาคเหนือ ที่เราจะได้สัมผัสกับความใสซื่อ
และความน่ารักของวัฒนธรรม
ขอบคุณข้อมูลจาก : http://travel.mthai.com/blog/122261.html
